Ile naprawdę kosztuje szklanka mleka? Cierpienie, którego nie widać na etykiecie
Dla wielu z nas mleko to codzienność – dodatek do kawy, składnik śniadania, symbol zdrowia. Za pozornie zwykłą szklanką mleka kryje się opowieść, która nie ma nic wspólnego z troską czy spokojem. To historia rozłąki, bólu i decyzji, które ranią nie tylko zwierzęta, ale i nasze sumienia.
Rozdzielenie tuż po narodzinach – praktyka, która boli
W przemyśle mleczarskim powszechną praktyką jest oddzielanie cieląt od matek w ciągu pierwszych godzin życia – często już w pierwszych 24 godzinach. Oficjalne powody? Chęć zebrania całego mleka do sprzedaży, łatwiejsze monitorowanie zdrowia cieląt, zapobieganie chorobom takim jak choroba Johnego. Hodowcy twierdzą też, że wcześniejsze podanie siary zwiększa szansę na przeżycie cielęcia. Ale czy wydajność usprawiedliwia cierpienie?
Więź matki i dziecka – zrywana w imię zysku
Już w pierwszych godzinach po narodzinach między krową a jej cielęciem rodzi się głęboka, instynktowna więź. Wyraża się ona poprzez czułe lizanie, fizyczną bliskość i wspólne chwile odpoczynku. Ta relacja nie jest jedynie biologiczna – to silne emocjonalne przywiązanie, które sprawia, że nagła separacja staje się dla obu zwierząt traumatycznym doświadczeniem. Matka i cielę nawołują się nawzajem, są niespokojne, tracą chęć do odpoczynku i zabawy. Cielęta przez kilka dni po rozłące wykazują tzw. negatywne zniekształcenie poznawcze – stres, który wpływa na sposób, w jaki odbierają otaczający je świat.
Im dłużej trwa kontakt z matką, tym silniejsza więź – a tym samym bardziej bolesne jej zerwanie.
Dobro zwierząt czy interesy przemysłu? – trudne pytania o etykę
Przemysł hodowlany często uzasadnia wczesne oddzielanie cieląt od matek względami zdrowotnymi – wskazuje na lepszy nadzór nad zwierzętami, mniejsze ryzyko chorób oraz większą kontrolę nad ich żywieniem. Rzeczywiście, szybkie i odpowiednie podanie siary może ograniczyć ryzyko tzw. FPT, czyli nieprzekazania cielęciu przeciwciał odpornościowych zawartych w mleku matki.
Jednak według Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA), cielęta, które pozostają dłużej z matkami, mogą wykazywać wyższą witalność i mniejszą podatność na choroby. Co więcej, nie wszystkie badania potwierdzają jednoznaczne korzyści zdrowotne wynikające z wczesnej separacji – zwłaszcza w warunkach standardowej opieki, bez dodatkowych środków ostrożności.
Da się inaczej – modele hodowli z sercem
Na szczęście są alternatywne modele hodowli, które godzą potrzeby produkcyjne z dobrostanem zwierząt:
Half-day contact – cielę spędza z matką część dnia. Zmniejsza to stres, a odstawienie od mleka jest łagodniejsze.
Foster cow – cielęta ssą „przybraną” krowę, która nie bierze udziału w produkcji mleka.
Restricted suckling – ograniczony czas kontaktu fizycznego, ale z zachowaniem więzi.
To nie są rozwiązania proste ani doskonałe, ale niosą ze sobą coś znacznie ważniejszego – ulgę i spokój dla zwierząt, które dzięki nim mogą przeżywać swoje pierwsze dni życia w większym poczuciu bezpieczeństwa. Dla ludzi to sygnał, że produkcja mleka może iść w parze z troską, co buduje zaufanie i poczucie, że wybieramy mądrzej i bardziej odpowiedzialnie.
Twój wybór ma znaczenie – głos konsumenta przeciw cierpieniu
Coraz więcej konsumentów kwestionuje zasadność praktyki wczesnego oddzielania cieląt od matek. W opinii społecznej – szczególnie wśród osób świadomych i wrażliwych na kwestie etyczne – takie działanie postrzegane jest jako niehumanitarne i głęboko niewłaściwe. Dla wielu to nie tylko naruszenie zasad dobrostanu zwierząt, ale pogwałcenie podstawowego prawa: prawa matki do bycia przy swoim dziecku.
Oddzielanie cieląt od matek to nie tylko kwestia technologii hodowlanej – to decyzja, która niesie ze sobą poważne konsekwencje etyczne. W obliczu rosnącej świadomości społecznej nie możemy pozostać obojętni. Mamy prawo, a wręcz obowiązek stawiać wyższe wymagania: wobec siebie jako konsumentów, wobec decydentów kształtujących politykę rolną i wobec przemysłu mleczarskiego, który powinien brać odpowiedzialność nie tylko za produkcję, ale i za dobrostan zwierząt.
Co możemy zrobić?
Wspierać gospodarstwa wdrażające alternatywne modele hodowli.
Domagać się większej przejrzystości co do praktyk stosowanych w produkcji mleka.
Żądać zmian prawnych, chroniących zwierzęta gospodarskie przed niepotrzebnym cierpieniem.
Każda decyzja przy sklepowej półce to głos – za lub przeciw systemowi, który wciąż uznaje cierpienie za koszt produkcji.
Bo szklanka mleka kosztuje znacznie więcej, niż nam się wydaje.
Źródła
de Passillé, A. M., & Rushen, J. (2006). Calves’ behaviour during nursing is affected by feeding motivation and milk availability. Applied Animal Behaviour Science, 101(3–4), 264–275.
https://www.researchgate.net/publication/228653671_Calves'_behaviour_during_nursing_is_affected_by_feeding_motivation_and_milk_availabilityEFSA Panel on Animal Health and Welfare (AHAW). (2023). Welfare of cattle raised for beef production and dairy calves: Scientific opinion. EFSA Journal, 21(1), e07897.
https://www.efsa.europa.eu/en/efsajournal/pub/2669Flower, F. C., & Weary, D. M. (2003). The effects of early separation on the dairy cow and calf. Animal Welfare, 12(3), 339–348.
https://www.cambridge.org/core/journals/animal-welfare/article/abs/effects-of-early-separation-on-the-dairy-cow-and-calf/4D4D96B249D94DADDE1073EEFDAB9702Johnsen, J. F., et al. (2016). Is rearing calves with the dam a feasible option for dairy farms? Current and future research. Applied Animal Behaviour Science, 181, 1–11.
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0168159115003159Meagher, R. K., et al. (2019). A systematic review of the effects of prolonged cow–calf contact on behavior, welfare, and productivity. Journal of Dairy Science, 102(7), 5765–5783.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31103300/Weary, D. M., Ventura, B. A., & von Keyserlingk, M. A. G. (2016). Societal views and animal welfare science. Animal, 10(2), 309–317. https://doi.org/10.1017/S1751731115001160
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26206166/Wenker, M. L., et al. (2020). The effects of cow–calf contact following early separation on calf learning and affective state (Thesis).
https://www.researchgate.net/publication/343944222_Effect_of_cow-calf_contact_on_cow_motivation_to_reunite_with_their_calfWenker, M. L. (n.d.). Welfare implications of prolonged cow–calf contact in dairy systems (Doctoral dissertation, University of British Columbia). https://www.researchgate.net/publication/360581279_Welfare_implications_of_prolonged_cow-calf_contact_in_dairy_farming
McPherson, S. E., Bokkers, E. A. M., Sinnott, A. M., McFadden, M. C., Webb, L. E., & Kennedy, E. (2025). Effect of weaning and cow-calf contact on the physiological and clinical health, performance, and behaviour of dairy cows and their calves. Animal, 19(6), 101541. https://doi.org/10.1016/j.animal.2025.101541
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1751731125001247Pilarczyk, B., Pilarczyk, R., Bąkowska, M., Tomza-Marciniak, A., Seremak, B., Kwita, E., Juszczak-Czasnojć, M., Matusevičius, P., & Miseikiene, R. (2025). The welfare of cattle in different housing systems. Animals, 15, 1972. https://doi.org/10.3390/ani15131972 https://www.researchgate.net/publication/393411320_The_Welfare_of_Cattle_in_Different_Housing_Systems
Newberry, R. C., & Swanson, J. C. (2008). Implications of breaking mother–young social bonds. Applied Animal Behaviour Science, 110(1–2), 3–23. https://doi.org/10.1016/j.applanim.2007.03.021
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0168159107001190